KUŞBURNU NEDİR?

Kuşburnu (Rosa canina) Avrupa, kuzeybatı Afrika ve Batı Asya'da yetişen bir tür bitki. İçi tüylüdür ve çok sayıda tohumu vardır. Sonbaharda olgunlaşır. C vitamini açısından dünyanın en zengin meyvesidir. [kaynak belirtilmeli] Limondan 60 kat daha fazla C vitamini içerir. Taze olarak tüketildiği gibi kurutularak da kullanılır. Çayı ve marmelatı yapılır. Yabangülü, itburnu, itgülü, gülelması, yiric gibi adlarla da bilinir. İnsanların geçimini sağlamak için kullandıkları bir ticaret metasıdır.

Gülgiller familyasından 1-3,5 m. kadar boylanabilen, gövdesi ve dalları dikenli olan bir ağaççıktır. Kenarları dişli oval biçimli 5-7 yaprakcıktan oluşan yaprakları ilkbahardan başlayıp yaz boyunca açan, açık ya da koyu pembe, bazen beyaz renkli küçük ve yalın kat, güzel kokulu çiçekleri vardır. Bu çiçeklerin tabanı olgunlaşınca taç yaprakları dökülür ve “kuşburnu” denilen, 1,5–2 cm. uzunlukta parlak kırmızı meyvelere dönüşür. Gerçekte yabani gül bitkisinin meyvesi kuşburnunun içindeki beyaz renkli tüylü çekirdeklerdir.

Meyvelerini Eylül ve Ekim aylarında verir. Bu meyveler küçük boyutlu ve yuvarlaktır, kırmızı ve turuncu arası bir renge sahiptir. Kuşburnu bitkisinin anavatanı Türkiye’dir. Fakat sağlığa olan yararları ve lezzeti sayesinde dünya geneline yayılmış, pek çok kültür tarafından sevilmiş ve benimsenmiştir. Ülkemizde yaygın olarak Karadeniz, Doğu Anadolu ve Marmara Bölgeleri’nde yetişir. Fakat daha seyrek de olsa İç Anadolu illerinde ve Ege Bölgesi’nde de kuşburnu bitkisi yetiştirilir. Ülkemizde bazı yörelerde geleneksel ürünler arasında yer alan kuşburnu marmelatı, yoğun şekilde kuşburnu içerir ve özellikle şeker katılmamış hali ile sağlık açısından oldukça faydalıdır. (1)

Kuşburnunun faydaları nelerdir?

Polifenol bileşenler, C ve E vitaminleri ve karotenoidler gibi antioksidanları çok yüksek oranlarda içeren kuşburnu meyvesi, bilinen en güçlü antioksidan meyvelerden bir tanesidir. Bu özelliği sayesinde kuşburnu, serbest radikalleri etkisiz hale getirir ve oksidatif stresi azaltır. Dolayısıyla oksidatif stresin rol oynadığı kanser, kardiyovasküler hastalıklar ve diğer bazı kronik hastalıklara karşı doğal bir koruma sağlar.

Kuşburnu öksürük ve soğuk algınlığına karşı yardımcı olabilir

Doğanın en zengin C vitamini kaynaklarından biri olan Kuşburnu, yüzyıllardır öksürük, soğuk algınlığı, grip ve solunum yolu rahatsızlıkları gibi enfeksiyonlarla savaşmak için kullanılmıştır. C vitamininin hem bakteriyel hem de viral enfeksiyonlarla savaşma çabalarında vücudun genel sağlığı için çok önemli olduğu artık bilinmektedir. Şöyle ki bir çay kaşığı kuşburnu posası portakalın iki katı olan yaklaşık 60 mg C vitamini sağlayacaktır. C vitamininin sağlıklı bir bağışıklık sistemini destekleme konusundaki faydası göz önünde bulundurulduğunda, kuşburnu öksürük ve soğuk algınlığı ile savaşmaya yardımcı olabilir. (2)

Kuşburnu; bağışıklık sisteminin güçlü tutulmasında kilit rol oynayan C vitamininin en yüksek oranda yer aldığı besinlerden bir tanesidir. Bununla birlikte A ve E vitaminleri ile polifenoller açısından da oldukça zengin olan kuşburnu vücudu enfeksiyonlardan koruyan lenfositlerin üretimini destekler. Enfeksiyöz ajanlara karşı bağışıklık yanıtını güçlendirir. Bu nedenle enfeksiyon hastalıklarına karşı önemli bir koruyucu olduğu söylenebilir.

Kuşburnu çayı

Kuşburnu çayı oksidatif stresi azaltan, aksi takdirde çeşitli sağlık komplikasyonlarına yol açabilecek antioksidanlar açısından zengindir. Serinletici, ekşimsi bir tada sahip olan kuşburnu çayı, kış aylarında baharatlarla, yaz aylarında ise nane ile iyi bir uyum sağlar.

Çaydanlığa kuşburnu çayını kaç kişinin içeceğine bağlı olarak bir miktar kuşburnu ve bir miktar su eklenmeli ve ocağa alınmalıdır. Çay yaklaşık 15 dakika kaynamaya bırakılmalıdır. Suyun kaynamasıyla birlikte kuşburnunun demlenmesi için ortalama 10 dakika beklenmelidir. Demlenmenin tamamlanmasının ardından servis gerçekleştirilir.

Kuşburnu çayının yan etkileri nelerdir?

Kuşburnu çayının olası yan etkileri arasında şunlar bulunabilir:

İshal
Kramp
Mide bulantısı, şişkinlik
Uykusuzluk, yorgunluk
Böbrek taşları gelişme riski
Kanama (Kuşburnu çayındaki aktif maddeler kanın pıhtılaşmasını engelleyebileceğinden kanama durumlarını şiddetlendirebilir)
Alerji-tahriş (Kuşburnu çayı bitkiye duyarlı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Kuşburnu alerjisi olan kişilerin kuşburnu çayı içmekten kaçınmaları gerekir. Kuşburnu etkenli nemlendirici cilt bakım ürünleri kullanan kişiler de dikkatli olmalıdır.

Not 1: Hamileler veya emziren anneler kuşburnu tüketimi ile ilgili doktorlarına danışmalıdır.

Not 2: Bitki çayları, Tip 2 diyabet ilaçları da dahil olmak üzere bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Ciddi bir tıbbi durumu olanlar kuşburnu çayı kullanmadan önce mutlaka doktorlarına danışmalıdır.