1682 YILI TRABZON EYALETİ KAYITLARINDA SALMANKAS

 

1682 YILI KAYITLARI: TRABZON, SÜRMENE'YE BAĞLI SALMANKAS

 Yeni yayımlanan ve bölge tarihine ışık tutan çok önemli bir çalışmada Salmankas ve civarı köylerin 16 ve 17. yüzyıllarda Trabzon/ Sürmene'ye bağlı olduğu ortaya çıkmıştır.[1] Çalışmada hem Salmankas hem de bölge köylerin idari bağlılığı, nüfus verileri ve eski adlarına ilişkin çok önemli veriler ve tablolar yer almaktadır. İlgili eserde Salmankas köyünün adı, 1682 yılındaki kayıtlarda tıpkı bugünkü gibi ''Salmankas'' şeklinde geçmektedir. Salmankas köyü, Trabzon Eyaleti'nin, Trabzon Sancağının, Sürmene Kazasının Mahnovi Karyesine bağlı olarak kaydedilmiştir.[1] 

İlgili çalışmada 1484'ten 1682 yılına kadar 1484, 1515, 1520, 1554, 1564, 1583, 1682 yıllarına ilişkin birden çok arşiv kaydı taranmış ve Salmankas, yalnızca 1682 yılına ait ''BOA-KK.d-2697'' numaralı Trabzon Avarızname arşiv kaydında yer almıştır. Günümüzde Trabzon Çaykara, Köprübaşı ve Sürmene ilçeleri ile Bayburt Aydıntepe'ye bağlı birtakım köy, yayla ve mezranın da aynı kayıtlarda Salmankas ile birlikte Mahnovi (Çamburnu)'ya tabi oldukları görülmektedir. Kayıtlara bakıldığında Salmankas civarında yer alan İspatan, Geçke, Balinkes köyü (günümüzde Balengis yaylası), Salarut gibi birtakım yerleşimin de ilk kez 1682 yılındaki kayıtlarda yer aldığı görülmektedir.[1] Bu durumun nedeni olarak birtakım yerlerin tek köy adı altında kaydedilmiş olma ihtimali, Salmankas ve diğer köylerin ilk kez o dönemde kurulmuş olma ihtimali gibi birden çok durum ileri sürülebilir.

KAYNAKÇA:

1) AYDIN, Kenan. Sancaktan Eyalete Trabzon ve Çevresinin Nüfus ve İskan Tarihi (1484-1682), Doktora Tezi, Ankara. 2025.

TEMMUZ 2025 SALMANKAS'TAN KARELER. ŞEHİTLER ORMANI, CAMİNİN BOĞAZ, ÖTEKİ MAH., ORTA MAH. VE ŞATIROĞLU MAH.

 

SALMANKAS YAYLASI GOOGLE HARİTALAR'A EKLENDİ

 

Google Haritalar dünyadaki en büyük harita uygulamalarından birisidir. Google'a yaptığım başvuru sonucunda Google Haritalar'da köyümüzün yaylası da bugünden itibaren yer alacaktır. Ayrıca Open Street Map adlı harita uygulamasında da köyümüz ayrıntılı bir biçimde işlenmiştir.

Saygılarımla, Gedikoğlu.

ARAKLI'DAN SALMANKAS'A YOLCULUK VE SALMANKAS'IN KİMİ YERLERE OLAN UZAKLIĞI

Araklı'dan Salmankas'a gidiş artık çok daha kolay. Bunu kolaylaştıran en önemli nedenlerden birisi de kuşkusuz Salmankas Şehit Hamit Şahin Tüneli'nin açılması oldu. Bu tünelle birlikte Trabzon - Bayburt arası için yeni bir güzergah da ortaya çıkmış oldu. Bunu değerlendiren seyahat firmaları artık Trabzon Otogarı'ndan Araklı ve Salmankas üzerinden yeni ve alternatif bir rota belirlediler. Bu da Karadere Vadisi'nin en yüksek köyü olan Salmankas'a ulaşımı kolaylaştırdı.

Bugün Salmankas'ın Araklı'ya uzaklığı Google Haritalar'dan bakıldığında 64 km olarak görülüyor. Kuş uçuşu uzaklık ise yine aşağıda görüldüğü üzere 44 km'dir. Aradaki 20 km'lik farkın nedeni ise Araklı Karadere yolunun çok dönemeçli olmasıdır. Ancak her geçen yıl biraz daha yapılan bu yol zamanla Araklı Salmankas arası ulaşımı daha da kolaylaştıracaktır.  

Bu konuyla ilgili YouTube'da yayınlanmış olan ve Araklı'dan Salmankas'a yapılan bir seyahatin hızlandırılmış biçimi olan videoyu da paylaşmak yerinde olacaktır.

SALMANKAS'TAN LİMONSUYU, SULTANMURAT, TAŞKÖPRÜ YAYLALARI 

Köyümüz konumu nedeniyle birçok güzel yayla ve turistik yere de yakındır. Burada bunlardan birkaçının köyümüze olan uzaklığı ve rotaları üzerinde duracağız. 

İlk konum olan Limonsuyu yaylası en yakın olan konumdur. Gezge Köprüsü'nden yukarıya doğru ilerleyerek İsbatan'a vararak bu yaylaya kolayca ulaşım sağlanabilmektedir. Aşağıda ise Google Haritalar'dan elde edilmiş yolculuk rotası görülmektedir.

Sultanmurat Yaylası ise yine aynı Limonsuyu rotası üzerinden devam edilerek varılabilecek bir konumda bulunmaktadır. Google Haritalar'daki verilere göre 30 km uzaklıkta olduğu görülse de aslında kimi yayla yollarının Google tarafından tanınamaması nedeniyle mesafe gerçeğinden daha yüksek çıkmaktadır. Nitekim Yandex Maps'ta aynı rota 28 km olarak görülmektedir. 

Taşköprü yaylası ise aslında dağlar ve engebe nedeniyle bu yaylalar arasında karayolu ulaşımı ile en zor olanı. Ancak burada da belirtmek gerekiyor ki yayla yollarının Google tarafından hesaba katılamaması gösterilen mesafelerin gerçek uzaklıklara eşit olamamasına yol açabilmektedir.

SALMANKAS'TAKİ KİMİ YER ADLARININ KÖKENİ VE ANLAMI

 Köyümüzde değişik adlarla adlandırılan birçok yer, konum vardır. Bu çalışmamızda elimizden geldiğince yer adlarını inceleyerek kökenlerini açıklamaya çalışacağız. Bu çalışmada ele alınacak yer adları TKGM Parsel sorgu sayfasından ve köylülerden edinilen bilgilerden sağlanmıştır. Edinilen bilgiler doğrultusunda zaman içerisinde güncellenecektir.

HAROSLAR MEVKİİ:

Bu sözcük Ermenicede ''ekilmemiş, nadasa bırakılmış toprak'' anlamına gelmektedir. Aynı adı taşıyan Çaykara'da bir köy de bulunmaktadır.

AYVAZLI MEVKİİ:

Ayvaz sözcüğü ''eskiden büyük konaklarda mutfak ve yemek hizmetleri gören erkek hizmetçi.'' anlamına gelmektedir. Bu sözcük Arapça kökenlidir. Köyde eskiden Ayvazoğulları adında bir ailenin yaşadığı bilinmektedir. Ancak bugün bu aile köyde bulunmamaktadır. Yıllar önce göç ettikleri bilinmektedir.

GODİLLER MEVKİİ:

Godil sözcüğüne ilişkin karşımıza birkaç farklı anlam çıkıyor. İlk göze çarpan Rumca kökenli olan godil sözcüğünün ''ense, ense boşluğu, gerdan'' anlamına geldiğidir. Başka bir yorum ise kelimenin Rumcadaki ''kotyla''dan dönüştüğüdür. Kotyla ise ''çanak'' anlamına gelmektedir. Ayrıca ''kot'' olarak da kullanılır ve ölçü birimi olarak bilinir. Trabzon Yomra'da ve Gümüşhane'de Godil adında köyler bulunmaktadır.

HANEGE MEVKİİ:

Hanege, Farsça'da ''ev yeri, hanegah'' anlamına gelmektedir. O bölgede eskiden bir köy olduğu ve köy halkının olumsuz yaşam koşulları nedeniyle bölgeyi terk ettiği bilinmektedir. 

MACAR ÇAYIRI MEVKİİ:

Macarlar bugün Orta Avrupa'da yer alan Macaristan'da yaşamaktadırlar. Kökenleri Orta Asya'ya dayanan ve bugün kendilerini Türk kökenli sayan Avrupa Hunları'nın torunları olan Macar'ların adının Salmankas'ta  nasıl yer edindiği konusuna ilişkin elimizde şu ana dek yalnız bir olasılık vardır. Gümüşhane Yağlıdere köyünde yer alan ve kiliseleri ve manastırlarıyla ünlü Kromni/ Gorom antik kentinde adından da anlaşılacağı üzere bol miktarda maden var idi. En çok çıkan madenler krom ve gümüş idi. Bu gümüş madenlerinde de Macar işçiler çalışıyordu. Bölgede esasında Rumların dışında Arnavut, Fransız vb. uluslardan da kişiler bulunmakta idi. Dolayısıyla ilgili yerin adının bu Krom vadisinde çalışan Macar işçiler ile ilgili olması olasıdır.

BALAHAMİT MEVKİİ:

Bala, Türkçede ''çocuk'' anlamına gelmektedir. Sözcüğün PALA olma olasılığı da vardır. Ancak sesletimi ''balâ'' biçiminde olduğu için çocuk anlamına gelen bala olma olasılığı daha yüksektir.

BURNAK MEVKİİ:

Bürnak, burnak sözcüğü Farsçada yiğit, genç, delikanlı anlamına gelmektedir. Aynı adı taşıyan Araklı'da bir köy bulunmaktadır.

KAYNAKÇA:

http://www.karalahana.com

https://nisanyanyeradlari.com

https://www.etimolojiturkce.com

https://www.sozce.com

https://dibeklikoyu29.tr.gg

https://tr.wikipedia.org/wiki/Macaristan

https://www.hurriyet.com.tr/gumushane-nin-kutsal-vadisi-kromni-12334355

https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/kromni-vadisi